Afgevallen bladeren

Het meeste blad is zo langzamerhand wel van de bomen gewaaid. Houd de paden in de tuin vrij van bladeren; bij vochtig weer kan het anders spekglad worden. Laat ook geen blad op het gazon liggen. Ook groenblijvende vaste planten houden niet van zo’n verstikkende, vaak natte, laag bladeren.

Gooi de opgeruimde bladeren niet bij het tuinafval, maar strooi ze uit tussen de planten. Het blad beschermt de planten tegen de vorst; de grond tegen uitdroging, en vormt een schuilplaats voor allerlei nuttige diertjes. En alsof dat allemaal niet genoeg is, voegt het na vertering voedsel toe aan de grond en verbetert het de structuur.

De herfst is de beste periode om een boom te planten. Plant de boom op dezelfde diepte als hij op de kwekerij heeft gestaan. Dit kun je zien aan de verkleuring van de stam, vlak boven de wortels.

 

Graaf voor het planten een gat en plaats eerst een boompaal (aan de kant waar de wind het vaakst vandaan komt). Op een winderige plek hebben twee palen de voorkeur.

Bevestig de stam aan de boom met speciaal boomband. Dat is elastisch en knelt niet.

Vul het plantgat eventueel aan met gewone, goed doorlatende tuinaarde. Naderhand kun je rond de stam wat (organische) mest of compost aanbrengen.

 

    

 

Najaarsplanten in pot

 

In de herfst zijn veel mooie planten te koop. In ruime potten en schalen kun je diverse soorten combineren die mooie bloemen, bladeren of bessen hebben.

Mooi en groenblijvend is Viburnum tinus ’Gwenllian’ (zie foto). De rode bloemknoppen en roze bloemen blijven heel lang aan de plant. Ook met Skimmia ’Rubella’, het lampenpoetsersgras (Pennisetum), Gaultheria met z’n rode besjes, hoge sedum en viooltjes kun je prachtige combinaties maken.

Leuk werkje: bessenstruiken stekken

Ook zo gek op die fris smakende rode en witte (eigenlijk nog lekkerder) aalbessen? Zorg dan dat je lekker veel struiken krijgt door te stekken. Dat gaat heel eenvoudig. Knip één jaar oude twijgen in stukken van ongeveer 30 cm. Knip de bovenkant recht af, de onderkant schuin. Dan kan je straks ook nog zien wat boven en onder is. Daarna alle zijknoppen – op de bovenste drie na – verwijderen. Vervolgens steek je de stekken ergens 15 cm diep op een rustig plekje in de grond (tot de helft dus). Dat moet met de bovenkant boven gebeuren, anders wil je stek niet wortelen. Vandaar dat snoeiverschil. Bij zwarte bessen gaat het net zo, maar die steek je dieper in de grond, wel 25 cm zodat er maar 5 cm boven de grond uitsteekt. Laat de stekken rustig wortels vormen en groeien. Volgend najaar heb je dan verplantbare struikjes.

Manden met blad verzamelen om te gebruiken als winterdek bij strenge vorst.

 

 

 

Schoonmaak

 

Zo voorkom je dat allerlei ziekten en plagen op plantenresten en steunmateriaal in de moestuin overwinteren: 

	Verwijder alle plantenresten door ze op te ruimen of onder te spitten.
	Gooi afgestorven planten op de composthoop.
	Laat stokken en palen minstens een week in het water (sloot) liggen. Eventueel aanwezige insecteneieren en spint gaan hierdoor dood.

 

---

  

 Wroetende vogels

 

Vogels wroeten graag in een grasmat. Daarbij komen ze misschien wel de grauwgrijze larven van de langpootmug tegen. Deze larven, ook wel emelten genaamd, veroorzaken veel schade aan het gazon. Ze vreten vooral aan de graswortels.

Zolang het niet te koud wordt, gaat dat de hele winter door. In november zijn de larven ongeveer 1,5 cm groot, uiteindelijk worden ze wel 4 cm. Je kunt je nauwelijks voorstellen dat zo’n vette larve in de nazomer verandert in een schriele langpootmug. Gelukkig zijn vogels gek op deze larven en zo goede bestrijders van een emeltenplaag.

Afstervende waterlelies zijn niet bepaald mooi om te zien. Bovendien vormen ze een olie-achtig laagje op het water.

Wie dat wil, kan de bladeren halverwege de steel afknippen. Niet lostrekken, want dan beschadig je de wortelstok, waardoor hij kan gaan rotten.

Snoeilustige tuiniers doen er goed aan het snoeien van vruchtbomen nog even uit te stellen.

Vooral voor appels en peren is de periode tussen half november en half december in verband met infectiegevaar door sporen van vruchtboomkanker minder geschikt. Na half december is die kans veel kleiner en kun je zonder problemen de snoeischaar ter hand nemen

Tot begin december kun je nog in het voorjaar bloeiende bollen planten, wacht er dus niet te lang mee.

Plant de bollen niet te ondiep, want dan vormen ze geen goed wortelgestel en lopen ze eerder kans om te bevriezen. Het laagje aarde boven op de bol moet anderhalf tot twee keer zo hoog zijn als de bol zelf. Ook de afstand tussen de bollen onderling is afhankelijk van de grootte van de bol. Houd in ieder geval een afstand aan van minimaal 5 cm.

 

---

   

Woekerende bamboe

 

Woekerende bamboe kun je door snoeien onder controle houden. Snoei de bamboe in twee fasen:

 

In het late voorjaar, wanneer de nieuwe scheuten ruim 50 cm boven de grond staan, laat je van de nieuwe scheuten er slechts 10 of 15 doorgroeien. De rest wordt tot de grond toe weggehaald.

Nu, in de late herfst, snoei je de 10 tot 15 oudste en lelijkste halmen en de dunne nagroei weg. Zo blijft de bamboe zich steeds verjongen en houd je hem binnen de perken.

 

 

  

 

 

Bindmateriaal checken

 

Klimplanten die zich niet zelf vasthechten aan steunmateriaal, moeten worden aangebonden met binddraad. Houd wel in de gaten dat  het draad niet te strak zit.

De takken van klimplanten groeien vaak erg snel, waardoor het binddraad in de tak kan groeien. De plant gaat daar niet dood van, maar echt gunstig is het natuurlijk niet. Controleer daarom regelmatig of de takken nog voldoende ruimte hebben. Maak de lus van het draad zonodig wat ruimer of vervang het door een langer stuk.

Tuin klussen algemeen in november.

Bomen en struiken kunnen nu worden geplant en verplant. Probeer bij het verplanten een zo groot mogelijke plantkluit te behouden. Bij de grotere bomen kan men eventueel een boompaal gebruiken om de stam aan vast te binden. Op deze wijze kan de boom zich goed inwortelen en verankeren in de bodem zodat hij stevig vast komt te staan.

Rozen planten kan vanaf half oktober tot half april maar niet bij vriezend weer. Rozen plant je steeds op een zonnige en winderige standplaats. Rozen zijn nu eenmaal zonnebloemmers en de wind zal ze dan mogelijk vrij houden van bladluizen. Waar er voorheen reeds rozen stonden zullen nieuwe planten niet goed groeien. Daarom kun je de grond het beste uitgraven en vervangen door nieuwe tuinaarde.

Heide en Rhododendrons planten op een zure bodem. Bij het planten kan men wat turf in het plantgat mengen.

Vaste planten en heesters die niet volledig winterhard zijn zoals de Gunnera, fijnbladige Agapanthus, bananeplanten, Albizia, eucalyptus, zo goed als mogelijk beschermen tegen de vorst.

Snoeiafval van vaste planten en van siergrassen kan op de composthoop. Laat ook enkele takken staan als wintersylhouet. De dode en uitgebloeide takken van Sedums, Monarda's, siergrassen, Phlomis, Eupatoriums, zullen voor heel wat winterse tuinsfeer zorgen als ze door de mist licht-bevroren zijn.

Dode takken kan men nu gemakkelijk uit de struiken en de bomen verwijderen. Deze kan men verhakselen en de houtsnippers kunnen dan terug onder de bomen worden aangebracht. Indien de gesnoeide takken in een uithoek van de tuin op een hoop worden gelegd zullen deze dienst doen als egelhuisje.

Rotsplanten beschermen tegen teveel regen. Zorg voor een goede afwatering.

Verwijder sneeuw van takken die teveel doorbuigen. (vooral bij coniferen)

Wortelstekken van vaste planten.

Scheuren van vaste planten begin van de maand zodat de planten nog kunnen wortelen.

Deze maand hebben we naast de prachtige herfstverkleuring ook nog bloei van vaste planten zoals asters, zilverkaars (Cimicifuga), chrysanten, nerines, siergrassen Bij de heesters krijgen we geur en kleur van de Viburnum bodnantense en een hele winter bloemen van de Prunus subhirtella 'Autumnalis'. Winterse bessen zijn dan weer terug te vinden op onder meer de vuurdoorn (Pyracantha), Callicarpa, Euonymus en hulst.

Balkonbakken, vazen en potten afwassen en opbergen. Potten die buiten blijven staan beschermen tegen de vorst (noppenfolie).

Bloembakken opnieuw vullen met winterbeplanting.

Nu het rustiger wordt is het de ideale periode voor het herstellen van schuttingen, pergola's en tuinhuisje.

Aanleggen van paden en terrassen.

Tuinmeubels binnen brengen.

De serreverwarming installeren en isoleren met noppenfolie, rietmatten, piepschuim.

De serrebuizen eens goed reinigen zodat plaagdieren en ziekten er niet kunnen op overwinteren.

Na de laatste maaibeurt de grasmaaier binnen zetten voor zijn winteronderhoud. Hetzelfde geldt dan ook voor de motorheggenschaar, de grastrimmer en de bosmaaier.

Om in de winter toch wat leven in de tuin te brengen hang je enkele nestkastjes op. Doe dit op minstens 1,5 tot 2 meter hoogte zodat de katten er niet bij kunnen.

Bestel tijdig enkele zaadcatalogen zodat je tijdens de lange winteravonden gezellig kunt kiezen. Als je je bestelling tijdig kunt doorgeven heb je trouwens meer kans dat alles nog voorradig is.

Bij vorst niet op het gazon lopen.

Gazon vrij maken van de laatste afgevallen bladeren zodat het gras niet kan verstikken. De bladeren kan men gebruiken om bladaarde mee te maken. Dit kan op een apart composthoop met enkel bladeren maar men kan ze ook nat maken en in een plastiek zak stoppen. Na een jaar zal men in beide gevallen  bladcompost hebben.

Wie het nog wil kan nu ook nog krokussen in zijn gazon planten. Je plant ze het beste uit in groepjes.

Bloembollen en -knollen:

De reeds gerooide dahliaknollen, gladiolen, begoniaknollen, die opgeborgen staan eens controleren op rotten, schimmels of op muizenvraat.

Plant tulpen, Oosterse sterhyacint (Scilla's), voorjaarsanemonen.

Amaryllis (Hippeastrum) oppotten en op een lichte standplaats zetten.
 

Kies bij de aanschaf voor de grootste bollen waarin veel reservestoffen zitten opgeslagen. Een bolomvang van 20 cm tot meer dan 30 cm is heel normaal. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende kleuren. Er zijn groot- en kleinbloemigen en enkel- en dubbelbloemigen. De wortels die nog aan de bol zitten moet je zeker sparen. Vul een bloempot met potgrond en steek de bol voor twee derde in de grond. Ze kunnen gewoon op de vensterbank worden geplaatst maar liefst in een goed verwarmde huiskamer want ze houden van 20°C. Geef weinig water totdat de stengel tevoorschijn komt. Zodra de knop en het blad zichtbaar worden dan mag men geleidelijk aan meer water geven. De stengel groeit daarna zeer snel en al spoedig zorgen enkele prachtige bloemen voor de climax. Dit hele proces kan zo’n 6 tot 10 weken duren.

Vijver:

Verwijder pompen en verlichting.

De vijverbeplanting terug snoeien.

Houten tonnen en zinken kuipen leegmaken en binnen brengen voor dat ze door ijsuitzetting  kapot vriezen.

Hoe komt u tuin er deze winter uit te zien?.

De opruimwoede die wel wordt aangeduid als ‘het winterklaar maken’ van de tuin getuigt van een regelrecht gebrek aan onkunde en wetenschap voor uw tuin. Uw planten worden er niet beter van, de dieren hebben eronder te lijden, en zelf zit u de hele winter tegen een doods lapje grond aan te kijken. Tenzij u dat mooi vind moet u dat zeker niet laten, maar bedenk wel wat u voor schade daar mee aanricht aan de natuur.

Neem, dan de zogenaamde luiaards onder de tuinbezitters. Die zitten in het najaar bij de kachel, verrekijker en vogelgids onder handbereik, en genieten van de sprookjeswereld aan de andere zijde van het vensterglas. De appelbes pronkt met vlammend-rood blad, de hibiscus steekt met z’n enorme bloemen de ijle zilverkaars de loef af. In de nevel hangt een spinnenweb en de rijp geeft uitgebloeide hemelsleutels een kanten kleedje. Torretjes krioelen in de afgevallen boombladeren, de ‘papieren’ hortensiabollen ritselen zachtjes, een musje komt op vetbol-inspectie. Met een beetje geluk groeit hier en daar een paddestoel.

Schudt u het hoofd om zoveel idylle, nu die voortkomt uit pure luiheid? Dan bent u wellicht te overtuigen met enige praktische argumenten.

Natuurlijk leven en denken.
In afgeknipte holle stelen van uitgebloeide planten krijgt ijs de kans flink wat schade aan te richten. Een border waarin het afgevallen blad mag blijven liggen heeft een natuurlijke deken; ze droogt minder uit en loopt nauwelijks vorstschade op. Bovendien wordt het blad omgezet in compost door talloze torretjes, zodat niet alleen de grond maar ook de vogels rijkelijk van voedsel worden voorzien.

De boodschap moge duidelijk zijn: wees lui voor al wat leeft. Kúnt u eenvoudigweg niet stilzitten? Maak dan het gereedschap grondig schoon. Zet de grasmaaier in het vet. Plant bollen. Ruim de schuur op. Hark blad van het gazon in de border. Borstel manden en potten. Verticuteer het gras. Vervang die wankele giftige geimpregneede schutting; door groenblijvende heesters. Tap de buitenkraan af. Rijg ongebrande pinda’s aan een draad voor de mezen. Creëer een stilleven van vruchten, pompoenen, heksenbezems, kruiken, lantaarns en wat u maar mooi vindt. Kortom: maak van de tuin uw eigen droomtuin.

Kleur is niet alleen voorbehouden aan de zomer.
Herfst en winter kennen genoeg kleur, indien u hier jaarkalender leest.

Planten die tot december bloeien zijn onder andere herfstanemoon, alsem, herfstaster, struikheide, zilverkaars, fuchsia, zonnebloem, zonneoog, struikmalva, hemelsleutel, eendagsbloem, begonia en dahlia, maar ook rozen kunnen met een beetjegeluk ook nog bloeien.

Planten die tussen januari en maart bloeien zijn onder andere randjesbloem, mansoor, schoenlappersplant, Kaukasische vergeet-mij-nietjes, sneeuwheide, kerstroos, leverbloempje, pachysandra, longkruid, wildemanskruid, kleine maagdenpalm, viooltjes enz.

Heesters met een apart winters kleurtje.

De kornoelje (cornus alba ‘Siberica’ heeft koraalrode twijgen waarmee prachtige kerstkransen te maken zijn, en de jonge twijgen van cornus sanguinea ‘Midwinter Fire’ zijn in de winter geel); de sneeuwbes, met witte, roze of paarsroze bessen die – omdat de vogels ze niet eten – tot het einde van het jaar aan de struik blijven zitten; de toverhazelaar met gele of rode herfstbladeren en daarna, tussen januari en maart, geurende bloemen; allerlei viburnum-soorten, die ofwel de hele winter bloei vertonen, ofwel bessen dragen.

Als uitbundige bloei en herfstkleur door de strengste winterkou verdreven zijn, wordt vorm belangrijk in de tuin. Een evenwichtige compositie heeft hoogte- en diepteverschillen en wisselt gedroogde bloeiwijzen af met groenblijvers.

Denk voor groenblijvende heesters aan de losse bolvorm van de rododendron, de tot zuil te snoeien taxus en lage haagjes uit buxus. Gedroogde bloeiwijzen van bladverliezers zijn er als bol (hortensia, monarda), plat scherm (hemelsleutel, koninginnekruid), kaars (schildpadbloem, brandkruid, fluweelboom) en pluim (siergrassen) en leveren elk een spectaculaire bijdrage aan het miniatuur-winterlandschap. Vorm laat zich ook zien in dode materialen als kruiken, manden, roestige tafeltjes en wat dies meer zij. En vergeet mooie vruchten als kastanjes en pompoenen niet, maar ook de lampionplant heeft een enorme sierwaarde door de decoratieve, oranje vruchten.

Dieren zorgen voor beweging in de tuin. Een egeltje (alleen melk en vleesafval geven als het sterk vermagerd is!) zal zich niet snel laten zien, maar vogels des te meer. Ecologisch hoveniers adviseren dan ook om in elke tuin een vogelbosje aan te leggen: een hoekje met wat struiken waar vogels en kleine roofdieren in kunnen schuilen, nestelen, en liefst ook eten. Een groenblijvende struik biedt beschutting tegen de natuur elementen, een doornige struik bescherming tegen de buurkat, een besdragende struik voedsel voor de vogels. Zoals lijsterbes, vogelkers, meidoorn, taxus en laurier.

Informatie over bijvoeren van vogels is te vinden op www.vogelbescherming.nl 

De ecologische hovenier kent twee bestrijdingsmiddelen: in de zomer de schoffel, in het najaar en de winter de vogels.

Bij deze wens ik u veel winter tuinplezier toe.

Bloeiende planten in mijn tuin op 5 november 2009

De tuin Foto's zijn gemaakt op deze bewolkte en regenachtige dag te 13 uur zodat u dan ook nog de regen druppels op de bloemen ziet zitten. Maar ondanks de mooie bloeiende planten valt dat trieste weer niet op, en geniet ik van de prachtige herfst kleuren en groenblijvende planten die er nog verder in mijn tuin te zien zijn.

Als eerste de Rozen.

Hier onder de Slaapmutsjes.

En hier onder de overgebleven Bolchrysant najaar 2006.

Hier onder heb ik dan ook nog de Skimia

Maar hier onder staan ook nog de Passie bloemen in bloei.

En wat vind u van de nog bloeiende Maagdenpalm?.

Maar de herfst Anemonen mogen natuurlijk ook niet ontbreken.

Tot slot hier onder de Tuin-granium 'Eryngium manescavii'

De foto van de achtertuin van uit het bovenraam gemaakt.

De foto is niet goed scherp, maar er kwam een regenbui aan.